کد مطلب:211208 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:118
متن نامه امام ششم
بسم الله الرحمن الرحیم حاطك الله بصنعه و لطف بك عنه و كلاءك برعایته فانه ولی ذلك تا آنجا كه مرقوم فرموده
فانی ملخص لك جمیع ما سألت عنه ان انت عملت به و لا تجاوزه رجوت ان تسلم ان شاء الله - اخبرنی ابی عن آبائه عن علی بن ابیطالب علیهم السلام عن
[ صفحه 435]
رسول الله (ص) قال من استشاره اخوه المؤمن فلم یمحضه النصیحة سلبه الله لبه - و اعلم انی ساشیر علیك برأی ان انت عملت به تخلصت مما انت متخوفه - و اعلم ان خلاصك و نجاتك من حقن الدم و كف الاذی من اولیاء الله و الرفق بالرعیه و التانی و حسن المعاشره مع لین فی غیر ضعف و شد فی غیر عنف و مداراة صاحبك و من یرد علیك من رسله و ارتق فتق رعیتك بان توافقهم علی ما وافق الحق و العدل ان شاء الله.
ایاك و السعادة و اهل النمائم فلا یلتزقن منهم بك احد و لا یراك یوما و لیله و انت تقبل منهم صرفا و لا عدلا فیسخط الله علیك و یهتك سترك.
فاما من تأنس به و تستریح الیه و تلج امورك الیه فذلك الرجل الممتحن المستبصر الامین الموافق لك علی دینك.
و ایاك ان تعطی درهما او تخلع ثوبا او تحمل علی دابة فی غیر ذات الله لشاعر او ممزج الا اعطیت مثله فی ذات الله.
و لتكن جوائزك و عطایاك و خلعك للقواد و الرسل و الاحفاد و اصحاب الرسائل و اصحاب الشرط و الاخماس و ما اردت ان تصرفه فی وجوه البر و النجاح و الفتوه و الصدقة و الحج و المشرب و الكسوه التی تصلی بها و الهدیة التی تهدیا الی الله عزوجل و الی رسوله صلی الله علیه و آله من اطیب كسبك.
یا عبدالله اجهدان لا تكنز ذهبا و لا فضة فتكون من اهل هذه الایه التی قال الله عزوجل -الذین یكنزون الذهب و الفضة ثم لا ینفقونها فی سبیل الله.
و لا تستصغر من حلوی و فضل طعام تصرفه فی بطون خالیه لیسكن بها غضب الله تعالی و اعلم انی سمعت من ابی یحدث عن آبائه عن امیر المؤمنین انه سمع النبی صلی الله علیه و آله یقول یوما ما آمن بالله و الیوم الاخر من بات شبعانا و جاره جائع فقلنا هلكنا یا رسول الله؟ فقال (ص) من فضل طعامكم و من فضل تمركم و رزقكم و خلقكم و خرقكم تطفئون بها غضب الرب.
فخرج امیرالمؤمنین من الدنیا و لیس فی عنقه تبعة لاحد حتی لقی الله محمودا غیر ملوم و لا مذموم - ثم اقتدت به الائمة من بعده بما قد بلغكم لم یلطخوا بشی ء من بوائقها.
یا عبدالله ایاك ان تخیف مومنا فان ابی محمدا حدثنی عن ابیه عن جده علی بن
[ صفحه 436]
ابیطالب علیهم السلام انه كان یقول من نظر الی مومن لیخیفه بها اخافه الله یوم القیامه یوم لا ظل الا ظله - و حشره فی صورة الذر لحمه و جسده و جمیع اعضاء حتی یورد مورده
ثم ذكر له علیه السلام الاحادیث المتضمنه لمكارم الاخلاق و طیب الصفات التی یجب ان یسیر علیها الوالی و التی تضمن له النجاة ان عمل بهما و سار بما الجاؤه [1] .
قریب بدین مضمون است:
نجاشی نامه ی به امام می نویسد و تقاضا می كند كه او را اصلی بیاموزد كه بتواند با متكلمین اهواز بحث و مجادله نماید امام صادق او را پاسخ می دهد می فرماید.
خلاصه آنچه تو خواسته ای این است كه اگر عمل كنی و تجاوز از این دستور نمائی امید موفقیت كامل داری و این حدیث را برای او مرقوم می فرماید.
خبر داد مرا پدرم از پدرش تا به جدم رسول خدا برسد كه فرمود هر كس از برادر مؤمنش استشاره نماید و او نصیحتی كند و به اجرا نگذارد خداوند اثر آن نصیحت را از او سلب می كند و بدان تو اگر بدین نصیحت عمل كنی در كارهای خود موفق و رستگار می گردی كوشش كن كه خونی به دست تو ریخته نشود و اذیتی به كسی نكنی دوستان خدا را نرنجانی و با رعایا برفق و مدارا رفتار كنی.
بكوش با مردم به حسن معاشرت و خوش رفتاری سلوك كنی در حق مردم شدت و شری نشان ندهی كارهای برادر مؤمن را رتق وفتق كنی و حقوق رعیت و مردم را به عدالت و نصفت و انصاف بدهی - مبادا با مردمان نمام و دو به هم زن شركت كنی كه سعادت و خوشبختی را از تو دور می سازند اگر از تو روزی یك كار به عدل و احسان صادر نشود خداوند بر تو غضب می كند - كوشش كن كه مردم از دست تو در امان و استراحت و خوش زیست كنند و در رفاه و امنیت بگذرانند بكوش كه درهم و دیناری از تو بمردم برسد و بتوانی برهنه ی را بپوشانی و گرسنه ای را سیر كنی و پیاده را سوار كنی كه هر قدم نیكی برداری خداوند بهتر از آن را در همان صنف نیكوئی به تو باز می گرداند.
[ صفحه 437]
فرمود بكوش كه صلات و جوائز و عطایای تو به همه برسد خاندان ارحام و اقارب خدم و حشم و اعوان و انصار و دوستان نزدیكان و دوران همه منتفع شوند حتی بدان استفاده كنند یا به حكم اطاعت از بزرگ نیكوئی های تو ببینند و شاید به یكی گرایند و خوبان بیشتر در خوبی اقدام و قیام نمایند درباره صدقات و حج و احكام و اكرام دست باز باش و در حج مردم را بپوشان و سوار كن و با آنها نماز بگزار و هدی و قربانی نما و تحف و هدایا برای دوستان و خویشان فرست كه مال و كسب تو پاك و منزه گردد.
فرمود ای بنده خدا بكوش كه طلا و نقره را روی هم انباشته و گنج نه ذخیره نمائی این طلا و نقره برای اصلاح امور دنیای مردم است نه گنج و انباشتن چنانچه قرآن فرموده هر كس طلا و نقره را انبار كند و بین مردم تقسیم نماید و زكوة آن را بدهد روز قیامت آن سكه های طلا و نقره را داغ كرده بر پیشانی و پشت و روی او می گذارند.
فرمود از خوردن غذای شیرین و خوشگوار بدون آنكه به ایتام و بیوه زنان بدهی مخور بلكه اول شكم های خالی را سیر كن پس از آن خودت تناول نما - تا غضب خدا را فرونشانی - من از پدرم از جدم رسول خدا شنیدم كه فرمود روز قیامت كسی در امان الهی خواهد بود كه بخواهد و همسایه اش را سیر كرده باشد و خداوند به بركت اطعام و غذا دادن حتی یك دانه خرما باشد آتش غضب را فرومی نشاند.
فرمود جدم امیرالمؤمنین از دنیا رفت در حالی كه دیناری از كسی بر گردن او تعهدی نبوده - و ائمه پس از او هم به همین روش زیست كردند و درهمی به كسی بدهكار نبودند كه از دنیا رفتند.
فرمود ای بنده خدا بر تو باد كه مؤمنی را كوچك و حقیر نسازی پدرم از جدم روایت كرده كه هر كس به نظر حقارت در مؤمن نگاه كند خداوند او را روز قیامت تحقیر می كند در حالی كه هیچ مأمن و ملجائی جز او نیست و آتش گوشت بدن او را می سوزاند مبادا برادر مؤمن را حقارت كنی یا آنها را به نظر كوچكی و بی چیزی بنگری كه:
برهنه پا و سرانند در ولایت عشق
كه قوتشان همه جوع است و جامه عریانی
امام صادق علیه السلام در این احادیث و این نامه ها كه تعداد آن كم نیست بلكه در طول 35 سال ادامه داشته همواره مردم را بر مكارم اخلاق و متانت و وقار و بزرگ منشی و بذل و بخشش مال دنیا تشویش و ترغیب می فرمود - امام علیه السلام بسیار جدیت داشت كه به مردم بفهماند مال دنیا
[ صفحه 438]
برای خرج دنیاست ذخیره كردن و روی هم انباشتن صحیح نیست همین كه هر فردی و خاندانی به قدر احتیاج خود داشته باشد آنچه به دست می آورد به مواسات و مساوات بین برادران ایمانی تقسیم نماید - به داد و دهش خود را بزرگ و محترم دارد و در بزرگی همت و علو روح و مناعت طبع عزت نفس و مكارم اخلاق سرمشق دیگران باشد و در عین حال تكبر و تبختر و نخوت نفروشد - كه این خود گناهی غیر قابل عفو است.
به چشم عجب و تكبر نظر به خلق مكن
كه بندگان خدا ممكنند در او باش
امام طریقه زندگانی شرافتمندانه را به مردم یاد داد فرمود تا آخر عمر در كار زراعت و فلاحت كه بركت و تحكیم عقیدت و ثروت می آورد كار كنید و تولید و مصرف نمائید تا در پیشگاه خدا مورد رضایت و در نظر خلق محبوب و محترم باشید.
فانی ملخص لك جمیع ما سألت عنه ان انت عملت به و لا تجاوزه رجوت ان تسلم ان شاء الله - اخبرنی ابی عن آبائه عن علی بن ابیطالب علیهم السلام عن
[ صفحه 435]
رسول الله (ص) قال من استشاره اخوه المؤمن فلم یمحضه النصیحة سلبه الله لبه - و اعلم انی ساشیر علیك برأی ان انت عملت به تخلصت مما انت متخوفه - و اعلم ان خلاصك و نجاتك من حقن الدم و كف الاذی من اولیاء الله و الرفق بالرعیه و التانی و حسن المعاشره مع لین فی غیر ضعف و شد فی غیر عنف و مداراة صاحبك و من یرد علیك من رسله و ارتق فتق رعیتك بان توافقهم علی ما وافق الحق و العدل ان شاء الله.
ایاك و السعادة و اهل النمائم فلا یلتزقن منهم بك احد و لا یراك یوما و لیله و انت تقبل منهم صرفا و لا عدلا فیسخط الله علیك و یهتك سترك.
فاما من تأنس به و تستریح الیه و تلج امورك الیه فذلك الرجل الممتحن المستبصر الامین الموافق لك علی دینك.
و ایاك ان تعطی درهما او تخلع ثوبا او تحمل علی دابة فی غیر ذات الله لشاعر او ممزج الا اعطیت مثله فی ذات الله.
و لتكن جوائزك و عطایاك و خلعك للقواد و الرسل و الاحفاد و اصحاب الرسائل و اصحاب الشرط و الاخماس و ما اردت ان تصرفه فی وجوه البر و النجاح و الفتوه و الصدقة و الحج و المشرب و الكسوه التی تصلی بها و الهدیة التی تهدیا الی الله عزوجل و الی رسوله صلی الله علیه و آله من اطیب كسبك.
یا عبدالله اجهدان لا تكنز ذهبا و لا فضة فتكون من اهل هذه الایه التی قال الله عزوجل -الذین یكنزون الذهب و الفضة ثم لا ینفقونها فی سبیل الله.
و لا تستصغر من حلوی و فضل طعام تصرفه فی بطون خالیه لیسكن بها غضب الله تعالی و اعلم انی سمعت من ابی یحدث عن آبائه عن امیر المؤمنین انه سمع النبی صلی الله علیه و آله یقول یوما ما آمن بالله و الیوم الاخر من بات شبعانا و جاره جائع فقلنا هلكنا یا رسول الله؟ فقال (ص) من فضل طعامكم و من فضل تمركم و رزقكم و خلقكم و خرقكم تطفئون بها غضب الرب.
فخرج امیرالمؤمنین من الدنیا و لیس فی عنقه تبعة لاحد حتی لقی الله محمودا غیر ملوم و لا مذموم - ثم اقتدت به الائمة من بعده بما قد بلغكم لم یلطخوا بشی ء من بوائقها.
یا عبدالله ایاك ان تخیف مومنا فان ابی محمدا حدثنی عن ابیه عن جده علی بن
[ صفحه 436]
ابیطالب علیهم السلام انه كان یقول من نظر الی مومن لیخیفه بها اخافه الله یوم القیامه یوم لا ظل الا ظله - و حشره فی صورة الذر لحمه و جسده و جمیع اعضاء حتی یورد مورده
ثم ذكر له علیه السلام الاحادیث المتضمنه لمكارم الاخلاق و طیب الصفات التی یجب ان یسیر علیها الوالی و التی تضمن له النجاة ان عمل بهما و سار بما الجاؤه [1] .
قریب بدین مضمون است:
نجاشی نامه ی به امام می نویسد و تقاضا می كند كه او را اصلی بیاموزد كه بتواند با متكلمین اهواز بحث و مجادله نماید امام صادق او را پاسخ می دهد می فرماید.
خلاصه آنچه تو خواسته ای این است كه اگر عمل كنی و تجاوز از این دستور نمائی امید موفقیت كامل داری و این حدیث را برای او مرقوم می فرماید.
خبر داد مرا پدرم از پدرش تا به جدم رسول خدا برسد كه فرمود هر كس از برادر مؤمنش استشاره نماید و او نصیحتی كند و به اجرا نگذارد خداوند اثر آن نصیحت را از او سلب می كند و بدان تو اگر بدین نصیحت عمل كنی در كارهای خود موفق و رستگار می گردی كوشش كن كه خونی به دست تو ریخته نشود و اذیتی به كسی نكنی دوستان خدا را نرنجانی و با رعایا برفق و مدارا رفتار كنی.
بكوش با مردم به حسن معاشرت و خوش رفتاری سلوك كنی در حق مردم شدت و شری نشان ندهی كارهای برادر مؤمن را رتق وفتق كنی و حقوق رعیت و مردم را به عدالت و نصفت و انصاف بدهی - مبادا با مردمان نمام و دو به هم زن شركت كنی كه سعادت و خوشبختی را از تو دور می سازند اگر از تو روزی یك كار به عدل و احسان صادر نشود خداوند بر تو غضب می كند - كوشش كن كه مردم از دست تو در امان و استراحت و خوش زیست كنند و در رفاه و امنیت بگذرانند بكوش كه درهم و دیناری از تو بمردم برسد و بتوانی برهنه ی را بپوشانی و گرسنه ای را سیر كنی و پیاده را سوار كنی كه هر قدم نیكی برداری خداوند بهتر از آن را در همان صنف نیكوئی به تو باز می گرداند.
[ صفحه 437]
فرمود بكوش كه صلات و جوائز و عطایای تو به همه برسد خاندان ارحام و اقارب خدم و حشم و اعوان و انصار و دوستان نزدیكان و دوران همه منتفع شوند حتی بدان استفاده كنند یا به حكم اطاعت از بزرگ نیكوئی های تو ببینند و شاید به یكی گرایند و خوبان بیشتر در خوبی اقدام و قیام نمایند درباره صدقات و حج و احكام و اكرام دست باز باش و در حج مردم را بپوشان و سوار كن و با آنها نماز بگزار و هدی و قربانی نما و تحف و هدایا برای دوستان و خویشان فرست كه مال و كسب تو پاك و منزه گردد.
فرمود ای بنده خدا بكوش كه طلا و نقره را روی هم انباشته و گنج نه ذخیره نمائی این طلا و نقره برای اصلاح امور دنیای مردم است نه گنج و انباشتن چنانچه قرآن فرموده هر كس طلا و نقره را انبار كند و بین مردم تقسیم نماید و زكوة آن را بدهد روز قیامت آن سكه های طلا و نقره را داغ كرده بر پیشانی و پشت و روی او می گذارند.
فرمود از خوردن غذای شیرین و خوشگوار بدون آنكه به ایتام و بیوه زنان بدهی مخور بلكه اول شكم های خالی را سیر كن پس از آن خودت تناول نما - تا غضب خدا را فرونشانی - من از پدرم از جدم رسول خدا شنیدم كه فرمود روز قیامت كسی در امان الهی خواهد بود كه بخواهد و همسایه اش را سیر كرده باشد و خداوند به بركت اطعام و غذا دادن حتی یك دانه خرما باشد آتش غضب را فرومی نشاند.
فرمود جدم امیرالمؤمنین از دنیا رفت در حالی كه دیناری از كسی بر گردن او تعهدی نبوده - و ائمه پس از او هم به همین روش زیست كردند و درهمی به كسی بدهكار نبودند كه از دنیا رفتند.
فرمود ای بنده خدا بر تو باد كه مؤمنی را كوچك و حقیر نسازی پدرم از جدم روایت كرده كه هر كس به نظر حقارت در مؤمن نگاه كند خداوند او را روز قیامت تحقیر می كند در حالی كه هیچ مأمن و ملجائی جز او نیست و آتش گوشت بدن او را می سوزاند مبادا برادر مؤمن را حقارت كنی یا آنها را به نظر كوچكی و بی چیزی بنگری كه:
برهنه پا و سرانند در ولایت عشق
كه قوتشان همه جوع است و جامه عریانی
امام صادق علیه السلام در این احادیث و این نامه ها كه تعداد آن كم نیست بلكه در طول 35 سال ادامه داشته همواره مردم را بر مكارم اخلاق و متانت و وقار و بزرگ منشی و بذل و بخشش مال دنیا تشویش و ترغیب می فرمود - امام علیه السلام بسیار جدیت داشت كه به مردم بفهماند مال دنیا
[ صفحه 438]
برای خرج دنیاست ذخیره كردن و روی هم انباشتن صحیح نیست همین كه هر فردی و خاندانی به قدر احتیاج خود داشته باشد آنچه به دست می آورد به مواسات و مساوات بین برادران ایمانی تقسیم نماید - به داد و دهش خود را بزرگ و محترم دارد و در بزرگی همت و علو روح و مناعت طبع عزت نفس و مكارم اخلاق سرمشق دیگران باشد و در عین حال تكبر و تبختر و نخوت نفروشد - كه این خود گناهی غیر قابل عفو است.
به چشم عجب و تكبر نظر به خلق مكن
كه بندگان خدا ممكنند در او باش
امام طریقه زندگانی شرافتمندانه را به مردم یاد داد فرمود تا آخر عمر در كار زراعت و فلاحت كه بركت و تحكیم عقیدت و ثروت می آورد كار كنید و تولید و مصرف نمائید تا در پیشگاه خدا مورد رضایت و در نظر خلق محبوب و محترم باشید.
[1] بحار الانوار، ص 263 ج 17 وسايل در باب ولايت از ابواب تجارت كافي ص 100 ج 1 به نقل الامام الصادق و المذاهب الاربعه ص 63 ج 2.